moestuintips

Terwijl de moestuin in winterrust is ben ik al bezig met het nieuwe moestuinseizoen. Januari is een heerlijke maand om plannen te maken en de zadenvoorraad te controleren. Het is belangrijk om de houdbaarheid van zaden te controleren en omdat dan toch alles door mijn handen gaat kijk ik gelijk of er nog zaden bijbesteld moeten worden. Uiteraard controleer ik de kiemkracht van zaden en doe eventueel een kiemtest. In deze blog vertel ik je hoe je dit doet.

Voorraad controleren

In mijn vorige blog moestuinupdate januari beschreef ik het controle proces al: voor iedere zaaimaand een kistje met daarin tabbladen per gewas. Ik controleer mijn voorraad in de winter, er is in die maanden immers niet veel te doen in de tuin en daarom heerlijk om binnen nog iets te kunnen doen.

Een goede voorbereiding is het halve werk, als de voorraad op orde is kan je straks gelijk aan de slag. De eerste zaden als pepers en paprika’s worden deze maand nog gezaaid, dus de tijd dringt. Ik controleer de voorraad op houdbaarheid en bestel de zaden die op zijn.

Houdbaarheid van zaden

Hoe controleer je de houdbaarheid van zaden? Heel simpel, dit staat op het zakje. Dit is altijd een datum “tenminste houdbaar tot”. Dat wil niet zeggen dat ze na deze datum niet meer ontkiemen, tot die datum hebben de zaden een kiemgarantie van 80%. Daarna loopt het terug tot 60-75%, je moet dan meer zaaien voor hetzelfde resultaat.

Kiemtest

Als je twijfelt aan de kiemkracht, doordat je zaden bijvoorbeeld gekregen hebt of omdat je per ongeluk de datum van het zakje hebt afgescheurd, kan je de kiemtest doen. Je legt de zaden dan op een schoteltje met vochtig keukenpapier of in een vochtige theedoek. Houd de zaden vochtig en controleer dit dagelijks. Ontkiemd de helft van de zaden? Dan zijn ze aan vervanging toe, of je zaait meer om hetzelfde resultaat te krijgen.

Oude zaden gebruiken

Ik kan oude zaden slecht weggooien, op één of andere manier vind ik het zonde. Je kan ze eventueel nog gebruiken maar gebruik er dan meer voor het juiste resultaat. Je kan oude zaden ook gebruiken als kiemgroenten. Oude slasoorten gooi ik vaak bij elkaar en zaai ze in een pot of kuip of in mijn platte bak. Vaak ontkiemt er nog wel wat, dat geeft mij dan weer een goed gevoel.

Kiemkracht: hoe lang kan je zaden bewaren?

Het antwoord op deze vraag is niet zo simpel, ieder gewas heeft een andere houdbaarheid. Ik heb zelf een boekje van Velt* waar de kiemkracht per gewas in staat. Omdat ik er zelf veel aan heb wil ik dit rijtje graag met jullie delen. Ik deel ze voor het gemak in per gewas.

Houdbaarheid per gewas

Bladgewassen -> andijvie 4-8 jaar, sla 2-5 jaar, spinazie 3-5 jaar, prei 1-3 jaar, veldsla 4-5 jaar, snijbiet 4-6 jaar

Bonen en erwten-> 3-5 jaar

Koolgewassen -> sluitkool en broccoli 3-5 jaar, radijs 4-5 jaar, rucola 3-4 jaar

Paprika en peper -> 2-4 jaar

Vruchtgewassen -> aubergine 4-7 jaar, courgette, pompoen, maïs 3-10 jaar, meloen 5-8 jaar, watermeloen 4-6 jaar, tomaat 4-10 jaar, komkommer 4-10 jaar

Wortelgewassen -> bieten 4-6 jaar, schorseneer 2-4 jaar, ui 1-3 jaar, pastinaak 1-2 jaar, wortel 3-4 jaar

Kruiden -> basilicum 2-5 jaar, bieslook 1-2 jaar, dille 3-5 jaar, koriander 3-5 jaar, peterselie 2-4 jaar

Bloemen -> houdbaarheid van bloemenzaden is heel wisselend, voor sommigen geldt 1 jaar, voor anderen langer. Ik heb wel eens gelezen dat zaden van papaver wel 40 jaar kiemkrachtig blijven!

Belangrijk: natuurlijk moet je kijken naar de houdbaarheid van zaden, maar gooi ze niet weg als je denkt dat ze niet meer kiemkrachtig zijn. Blijf proberen tot tijdens het zaaien blijkt dat ze niet meer ontkiemen. Zo zaaide ik eens met succes zaden van de goudsbloem, die al 7 jaar oud waren. Soms word je verrast!

Zadenbeheer: bestellen of niet?

Het is wellicht een open deur, maar als je duurzaam wilt omgaan met je zaden is het van belang om in te schatten wat je nodig hebt. Zo kan je bepalen hoeveel je kan bestellen zonder dat je zaden hun kiemkracht verliezen omdat ze te lang in je voorraad liggen. Bedenk hoe vaak je bijvoorbeeld sla eet per week en tel daar een x-aantal reserveplantjes bij op in verband met verlies door plagen, zo krijg je een aardig beeld van wat er nodig is.

Hoe bewaar je zaden?

Bewaar je zaden op een droge, donkere en koele plaats. Bij mij is dat in een koele slaapkamer op het oosten met alleen in de zomer ochtendzon. Zaden die je koopt bij een leverancier zitten vaak in een geseald zakje. Laat dit zakje vooral dicht totdat je de zaden nodig hebt, hierin blijven ze onder de beste omstandigheden bewaard. De zaden zijn levende wezens maar ze hebben weinig nodig om in leven te blijven, ze wachten op de juiste omstandigheden als temperatuur, licht en water om te kunnen ontkiemen.

Zaden kopen

Waar let je op als je zaden gaat kopen? Bepaal van te voren of je biologische zaden wilt hebben of niet. Biologische zaden zijn gifvrij, dat wil zeggen dat de groente of bloemen waaruit de zaden zijn gewonnen zonder kunstmest en bestrijdingsmiddelen zijn gekweekt. Dat is natuurlijk heel gezond voor ons consumenten maar ook voor de insecten die van deze groenten en bloemen (nectar) eten. Dat rupsje dat stiekem mee eet van je koolplantjes wordt later gegeten door een koolmeesje of een merel die zijn jongen er mee voedt.

Bestel zaden op tijd

Omdat levertijden bij zaadhandelaren in het eerste kwartaal van het jaar flink op kunnen lopen begin ik graag op tijd en bestel ik bij voorkeur in de eerste week van januari. De meeste zaden zijn dan nog op voorraad en zo heb ik de zaden van mijn keuze op tijd in huis. Mocht ik dan de zaaikriebels niet meer onder controle hebben dan kunnen we gaan zaaien 🙂

Bronvermelding: boek Zelf zaden telen (Velt)