Moestuinieren in januari

Jaaaah, we zijn begonnen! Twee weken geleden zijn de eerste zaden van 2025 gezaaid: paprika en aubergine. Natuurlijk was dat nog erg vroeg, want paprika en peper kan je makkelijk nog in de eerste helft van februari zaaien, maar om toch een beetje tegemoet te komen aan mijn “zaai-zin” was het voor mij een perfect moment.

Zaaien van pepers, paprika en aubergine zonder groeilampen

Al eerder schreef ik een paar blogs over het zaaien van pepers, paprika en aubergine dus ik ga niet teveel vertellen over hoe je dat het beste kan doen, lees vooral die blog nog eens door. Waar ik het wel over wil hebben zijn groeilampen. Of eigenlijk over het NIET gebruiken ervan. Want ik zaai Old School, dus op de ouderwetse manier. Vroeger deden ze het ook zo, dus waarom zou je allerlei materialen aanschaffen voor het zaaien? Ik ga je vertellen hoe ik het doe.

Wat heb je nodig om Old School te zaaien? Een raam met veel licht, het liefst op het zuiden, een warmtebron en een zaaibakje met een kap erop. Dit kan ook een botervlootje met een plasticzakje zijn. Voorgaande jaren zaaide ik op een warmtematje, maar dit jaar zet ik de zaaibakken gewoon op de radiator. Wij hebben een redelijk brede kachel, de bakken steken een klein beetje uit maar ik draai de zaaibak elke dag om zodat de zaadjes aan iedere kant warmte krijgen. Peper en paprika zaden hebben veel warmte nodig om te ontkiemen, ongeveer 25 graden.

Lange, dunne zaailingen

Als zaailingen na het ontkiemen teveel warmte en/of te weinig licht krijgen worden ze lang en dun. Ze rekken zich als het ware uit naar het licht. Lange, dunne zaailingen zijn sneller zwak en dat wil je voorkomen door ze direct na het ontkiemen lichter en koeler te zetten. Dit is soms een beetje zoeken naar mogelijkheden, want in je zaaibak heb je misschien wel meer paprikasoorten gezaaid die nog niet ontkiemd zijn.

Warmte en licht

Probeer dan de warmte en hoeveelheid licht wat te verdelen. Als de zaden nog moeten ontkiemen staan ze op de kachel (die bij mij overdag niet altijd aan staat) en als de zaden zijn ontkiemd neem ik de warmte weg of verminder deze door de klepjes van de kap open te zetten of de zaailingen overdag in de vensterbank te zetten en ’s avonds terug op de kachel. Als alle zaden min of meer tegelijk ontkiemen en ze dreigen lang en dun te worden kan je ze gelijk koeler zetten op een lichte plek. Observeer hiervoor elke dag je zaailingen om op tijd in te kunnen grijpen. Je kan ook de kap eraf halen zodat ze minder warmte krijgen maar pas dan wel op voor verbranding door de zon. Zelfs achter dubbel glas kunnen ze verbranden!

Wat doe je als zaailingen lang en dun worden?

Als zaailingen lang en dun dreigen te worden kan je ze in een vroeg stadium nog koeler en lichter zetten. Werkt dat niet voldoende dan kan je ze het beste uit hun zaaitray halen en direct in een P9 potje zetten, of in een ander klein potje. Zet ze tot aan de kiemblaadjes in de grond, geef direct water en zet ze op een lichte plek, eventueel in een zaaikasje zodat ze wat extra warmte krijgen. De eerste dag zal je zaailing het wat moeilijk hebben, misschien wat slap hangen, maar de dag daarna herstellen ze meestal.

Blijft je zaailing lang en dun, kies dan een nog koelere plek, bijvoorbeeld een koelere slaapkamer in plaats van de huiskamer, of zaai overnieuw als dat nog kan. Hou wel in de gaten dat vooral paprika en peperzaailingen ook tijdens de groei warmte nodig hebben dus blijf ze goed observeren. Ik hou ze zolang mogelijk in de huiskamer omdat onze slaapkamers niet verwarmd worden.

Over groeilampen en warmtematjes

Als je een donker huis hebt met alleen ramen op het noorden of oosten kies dan voor groeilampen. Ik heb er geen ervaring mee en kan je er dus niet veel over vertellen maar weet wel dat ze voor veel mensen een uitkomst zijn als het huis te donker is om voor te zaaien in de winter. Groeilampen zet je overdag aan en ’s avonds uit. In de natuur is het immers ook niet 24 uur licht.

Ik wil perse zaaien zonder groeilampen, vanwege het energiegebruik, en dat is nog altijd gelukt. Met een warmtematje is dat anders. Omdat we steeds minder gas gebruiken is het huis soms te koud om de zaden te laten ontkiemen en daarom ben ik een paar jaar geleden gezwicht voor een warmtematje. Ik kreeg ze van Moestuinenbak.nl als samenwerking. Ik gebruik het matje alleen in een koude en donkere winter. Heb je geen brede radiator zoals ik, waar je je zaaibakken op kan zetten, zoek dan naar andere oplossingen. Maak een constructie bij de radiator zodat het wel past, met een droogrek bijvoorbeeld. Wees creatief. Denk ook eens aan andere warmtebronnen, zoals een modem (hier passen er twee botervlootjes op!), vloerverwarming of de cv-kast.

Zaaien in januari

Behalve de vruchtgewassen die ik hierboven noemde zaai ik niet veel in januari. Ieder jaar neem ik me voor om eerder te beginnen zodat ik ook eerder kan uitplanten, maar in de werkelijkheid komt daar niets van terecht. En dat is dan ook zoals het is.

Eigenlijk zou je in januari niet moeten zaaien. Vroeg zaaien levert weinig voorsprong op, later gezaaide planten zijn in april vaak even groot als de zaailingen die je in januari zaaide, alleen al omdat er in februari veel meer daglicht is. Toch vind ik paprika’s zaaien in januari fijner, als zaden niet opkomen kan ik in februari nog een poging wagen. Bovendien is het kouder in huis door de gascrisis en de afgelopen jaar groeiden de zaailingen daardoor echt heel langzaam. Ieder jaar is anders door weersinvloeden en je persoonlijke situatie, dus bepaal hierin je eigen manier.

Meer lezen?

Wil je weten wat je nog meer kan doen in de moestuin deze winter? Ik schreef eerder een serie met moestuintips:

Moestuintips januari

Moestuintips februari

Of, als je liever tuiniert bij de kachel, lees dan mijn blog een moestuinplan maken nog eens door.

Deze blog bevat reclame. Ik heb de producten een jaar geleden gekregen om uit te proberen en erover te schrijven op Moestuinhippie.